De vijf elementen van acupunctuur
Ziekteoorzaken en de vijf elementen van acupunctuur
Instrumenten die gebruikt worden bij acupunctuur
Schadelijke effecten en indicaties acupunctuur
(Bron: Geneeswijzen in Nederland,
Paul van Dijk, arts)
De legende vertelt, dat de acupunctuur ontdekt zou zijn door een soldaat die op het slagveld door een pijl werd getroffen. Hij genas van een ziekte waaraan hij jaren had geleden. De Chinezen gebruikten dit gegeven en ontwikkelden een geneeskunst, die gebaseerd is op het prikken met scherpe voorwerpen (aanvankelijk doornen of stenen, ivoren, bronzen en ijzeren priemen) op zorgvuldig gekozen plaatsen op het lichaam.
De eerste geschriften over acupunctuur dateren uit omstreeks het jaar 1500 voor Christus. In een boek uit die tijd, de Nei Tsjing, bespreekt keizer Huang Ti met zijn eerste minister Tsji Po de problemen rondom ziekte en gezondheid, waarbij de naaldengeneeskunde een belangrijke rol speelt. Door de eeuwen heen is deze geneeswijze gebruikt in China. Na de opiumoorlog van 1839-1842 stichtte de Oost-Indische Compagnie ziekenhuizen in Kanton en Macao.
Dit was de eerste kennismaking van China met de westerse geneeskunde. Tijdens de Kwomintang-periode kreeg de westerse geneeskunde voorrang boven de traditionele geneeskunde. Met de overwinning van Mao Zedong op Tjiang K’ai-sjek (1949) kwamen de overgeleverde geneesmethoden opnieuw in het centrum van de belangstelling. Acupunctuur is echter niet exclusief voor China.
Ook in Egypte, Japan, India, Tibet, Sri Lanka en bij de Bantoes heeft men geschriften gevonden die wijzen op bekendheid met deze methode. In Noord-Europa en bij de Eskimo’s heeft men naalden aangetroffen, die mogelijk voor acupunctuur zijn gebruikt.
In Europa werd in 1671 in Grenoble het eerste geschrift over acupunctuur gepubliceerd door de jezuïetenmissionaris Harvieu. Het betreft een verhandeling over de Chinese polsdiagnostiek, Les secrets de la médicine chinoise.
Bredere belangstelling voor acupunctuur werd in Europa vooral door de Hollandse kooplieden gewekt. Zij kwamen via het eiland Decima als enigen in contact met de oosterse geneeskunde. Van de Nederlander Wilhelm ten Rhijne, arts bij de Oost-Indische Compagnie, verscheen in 1683 in Londen in het Latijn (en in 1690 in het Duits) een dissertatie over acupunctuur onder de titel Anoenitatum Exoticarum. Evenals de publicaties van Engelbrecht Kaemper (1712) en J. Cloquet (1735) werd deze dissertatie door de officiële geneesheren als kwakzalverij van de hand gewezen.
Een Nederlandse fabrikant vervaardigde in de achttiende eeuw acupunctuurnaalden voor Japanse afnemers. In Frankrijk kreeg de acupunctuur bekendheid via de koloniale betrekkingen met Vietnam. Ook hier was sprake van een grote afkerigheid bij de gevestigde medici.
Niettemin verscheen in 1816 een boekje van Berlioz (zoon van de componist) met als titel Mémoires sur l’acupuncture. De Belg Laurent schreef in 1826 een boek De acupunctura (Luik, 1826). Rond 1830 begon Sarladière, die assistent was bij de beroemde medicus Broussais (1772-1838), met een vorm van acupunctuur waarbij hij de naalden met elektrische stroom verbond.
Daarna kwam een gestage stroom publicaties op gang. In de negentiende eeuw publiceerden 142 auteurs in Europa over acupunctuur. Most (1843) schrijft zelfs over een acupunctuurmanie rond 1825: ‘Alles werd met acupunctuur behandeld.’ De basis voor de huidige belangstelling ligt in Frankrijk, waar in 1939 Soulié de Morant het tweedelige basiswerk L’acupuncture chinoise publiceerde. In Duitsland werd in 1959 de basis gelegd voor de acupunctuur door het werk van Bachmann: Die Akupunktur, eine Ordnungstherapie.
In alle westerse landen treffen we thans klinieken, poliklinieken, opleidingen en organisaties voor acupunctuur aan. In Nederland zijn er een tiental opleidingen en verschillende organisaties en poliklinieken voor acupunctuur. De belangstelling van patiënten en beroepsbeoefenaars is sterk gegroeid.
Vóór 1970 waren er niet meer dan 5 acupuncturisten in Nederland werkzaam. De Haarlemse huisarts G.D. van der Waarden was in de jaren vijftig en zestig een pionier op dit gebied. Thans zijn er ruim 2500 acupuncturisten, zowel artsen als niet-artsen, werkzaam.
