De haptonomische mensbenadering
Het wezen van de haptonomische mensbenadering is de ontmoeting zelf. Het gaat hierbij om het oplossen van emotionele blokkades en daaraan gekoppelde lichamelijke beperkingen en remmingen. Vaak hebben klachten (zowel op lichamelijk als op geestelijk gebied) te maken met ervaringen uit de jeugd of perinatale periode. Dit komt naar voren wanneer in de aanrakende ontmoeting gevoelens ontstaan die niet aansluiten bij de actuele situatie van dat moment. Gezamenlijk gaat men vervolgens op zoek naar het moment waar deze gevoelens hun oorsprong hebben. Het gaat hierbij niet om het analyseren van vroegere ervaringen maar om het durven toelaten van gevoelens die nooit eerder naar voren konden komen.
De rol van een haptotherapeut
De haptotherapeut leert iemand deze ervaringen te herkennen, beleven en accepteren als behorend bij hem- of haarzelf. Vervolgens wordt geleerd hoe oude onbewuste ervaringen invloed uitoefenen op het huidige leven.
Binnen de veilige affectieve haptonomische ontmoeting kan men weer vertrouwd raken met zichzelf. Door het erkennen en vrijlaten van gevoelens hervindt de mens zijn veerkracht. Binnen het haptonomische contact kan aan mensen worden geleerd hun gevoel uit te breiden. In eerste instantie gebeurt dit door de persoon van de therapeut heen. Door het evenwichtig leren gebruiken van de tastzin kan de draagkracht van de mens die wordt behandeld, worden verhoogd. Hij/zij kan beter omgaan met zijn geestelijke belevingen en zelfbeleving. De eenheid van lichaam en geest leert men ervaren. De mogelijkheden tot het werkelijk ontmoeten van de ander worden vergroot.
De haptotherapeut maakt bij de begeleiding gebruik van het therapeutische psychotactiele contact. In dat contact stelt de hulpverlener zich gevoelsmatig aanwezig voor de cliënt. In feite gaat het daarbij om eeuwenoude basale mensengebaren als koesteren, omhullen en troosten. Mensen kunnen zonder hun eigenheid te verliezen voor het moment heel dicht in elkaars nabijheid verkeren.
Contact tussen de therapeut en cliënt
Binnen een affectief bevestigend psychotactiel contact mag een mens zichzelf zijn en kan een mens zichzelf ontdekken. De kwaliteit van dit contact moet altijd uitnodigen, vrijlaten en bevestigen. Degene die aldus wordt benaderd, dient zich daarbij aangesproken, herkend en erkend te weten. Zo’n contact kan heel dichtbij en intiem aanvoelen zonder dat de noodzakelijke distantie wordt geschaad. In dit verband citeert men Rumke: ‘Het maximaal naderen met behoud van distantie.’De hulpvrager moet zich derhalve vrij en onafhankelijk voelen, hetgeen overigens allerminst betekent dat tactiel contact vrijblijvend is.
Een opvallend verschijnsel bij het haptonomisch psychotactiele contact is de ademsynchronisatie. Verder treden er veranderingen op in de spierspanning van therapeut en cliënt. Juist binnen deze veranderde spanningssituatie kunnen lichamelijke grenzen worden verkend.
Het zal duidelijk zijn dat de therapeut zelf heel open moet zijn om het tactiel contact en de gevoelens helder te krijgen. Zijn deskundigheid zal bovendien dienen te bestaan uit het op juiste wijze doseren van zijn aanbod in de haptonomische ontmoeting.
Juist omdat in het psychotactiele contact bewegingen, gevoelens en emoties intenser zijn dan in een gesprekssituatie, worden er hoge eisen gesteld aan de kwaliteit van de therapeut. Veldman spreekt daarbij over drie basisvaardigheden/eigenschappen: presentie, transparantie en prudentie. De therapeut moet present zijn, duidelijk en voelbaar aanwezig, hij/zij moet echt zijn en zich niet beter of anders voordoen. Daarnaast dient hij/zij helder en doorzichtig te zijn, zonder bijbedoelingen. De prudentie is belangrijk: men dient blijk te geven van respect, behoedzaamheid en zorgvuldigheid.
